بیست و پنجم ذیقعده که «دحو الارض» یعنی گسترده شدن زمین نامیده می شود؛ یکی از چهار روزی است که فضیلت روزه آن بر اساس روایات، ممتاز است و در روایتی آمده که روزه آن کفاره هفتاد سال است.

امروز سی ام مهر ماه مصادف با بیست و پنجم ذیقعده، روز دحو الارض است. «دحو» به معنی گسترش و وسعت است و برخی آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی اش گفته اند.

در برخی روایات دحو الارض را به گسترده شدن زمین از زیر کعبه تفسیر کرده اند. امام رضا (ع) فرمود: روز بیست و پنجم ذیقعده، روز ولادت حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) است و روزی است که زمین از زیر کعبه گسترده شده است. برخی نیز گفته اند در چنین روزی حضرت آدم (ع) به زمین هبوط کرده است.

یکی از نام های شهر مقدس مکه، ام القری است و در دو آیه از قرآن به این نام اشاره شده است. «لتنذر ام القری و من حولها» این آیه خطاب به پیامبر می فرماید «تا انذار کنی ام القری و کسانی را که در اطراف آن هستند». ام القری یعنی مادر آبادی ها و اهمیت مرکزیت و اصالت شهر مکه در مقایسه با سایر شهرها و آبادی های دیگر را نشان می دهد.

گسترده شدن زمین یعنی این که در ابتدا، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود و این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جا گرفته، خشکی ها از زیر آب سر برآورده و به مرور زمان گسترده شدند.

در حقیقت، زمین در آغاز به صورت پستی و بلندی و دارای شیب های تند بود و بعدها باران های سیلابی باریدن گرفت، ارتفاعات زمین شسته و دره ها گسترده شدند. به تدریج زمین های مسطح و قابل استفاده برای حیات بشر و کشاورزی تشکیل شد که به مجموعه این رخدادها و گسترده شدن دحو الارض می گویند و در برخی روایات دحو الارض را به گسترده شدن زمین از زیر کعبه تفسیر کرده اند.

امام رضا (ع) فرمود: بیست و پنجم ذیقعده، روز ولادت حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) است و روزی است که زمین از زیر کعبه گسترده شده است. برخی نیز گفته اند در چنین روزی حضرت آدم (ع) به زمین هبوط کرده است.

یکی از نام های شهر مقدس مکه، ام القری است و در دو آیه از قرآن به این نام اشاره شده است. «لتنذر ام القری و من حولها» این آیه خطاب به پیامبر می فرماید تا انذار کنی ام القری و کسانی را که در اطراف آن هستند. ام القری یعنی مادر آبادی ها و اهمیت مرکزیت و اصالت شهر مکه در مقایسه با سایر شهرها و آبادی های دیگر را نشان می دهد.

از روایاتی که درباره خلقت زمین و یا در تفسیر آیه شریفه «و الارض بعد ذلک دحیها» وارد شده، این طور استفاده می شود که در آغاز آفرینش آسمان ها و زمین، روی زمین را آب و یا کف آب فراگرفته بود و نخستین محلی که از زیر آب بیرون آمد؛ محل بیت الله الحرام بود و خشکی های زمین از آنجا گسترش پیدا کرد.

نکته قابل ذکر این که در آن زمان، سرزمین مکه بلندترین نقطه روی زمین بوده است و علاوه بر این، دلایل دیگری نیز بیان شده که می توان به قرار داشتن کعبه به عنوان قبله مسلمانان در آن مکان امن برای مردم و همچنین به اهمیت و تقدس شهر مکه در میان شهرهای مهم روی زمین اشاره کرد.

این نام در قرآن کریم مورد قسم و سوگند الهی واقع شده است آنجا که می فرماید «و هذا البلد الامین» که منظور شهر مکه است و در آیات دیگری از قرآن نیز، امن بودن مکه و حرم به وضوح بیان شده است. خدا شهر مکه را به دعای حضرت ابراهیم (ع)، سرزمین ایمن و محلی برای دستیابی به امنیت و آسایش قرار داده است.

برای این روز مبارک، آداب و اعمالی وارد شده که می توان به دعا، نماز و روزه آن اشاره کرد و همچنین برای شب بیست و پنجم نیز احیا و شب زنده داری توصیه شده است.

«حسن بن علی وشاء» که از یاران امام رضا(ع) است چنین نقل می کند: من کودک بودم که با پدرم در شب بیست ‏و پنجم ماه ذی قعده، در خدمت حضرت رضا (ع) شام خوردیم، حضرت فرمود امشب حضرت ابراهیم و حضرت عیسی علیهما السلام متولّد شده‏اند و زمین از زیر کعبه پهن شده، پس هرکه روزش را روزه بدارد، چنان است‏ که شصت ماه روزه داشته باشد.

در روایتی دیگر علی بن موسی الرضا(ع) درباره اهمیت بیست و پنجم ذیقعده فرمود: در این روز حضرت قائم(عج) قیام خواهد کرد.

همچنین در روایتی آمده که برای روزه‏دار این روز، که هرچه در میان زمین و آسمان است استغفار کند و این روزی است که رحمت خدا در آن منتشر شده و برای عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاری است.

برای روز دحو الارض علاوه بر روزه و غسل، 2 عمل دیگر وارد شده است: اوّل نمازی دو رکعتی که هنگام بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر مستحب است و در هر رکعت پس از سوره «حمد» پنج مرتبه سوره «و الشّمس» خوانده می شود و پس از سلام می گویی «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم».

آنگاه اینگونه دعا می کنی «یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی، یا مجیب الدعوات اجب دعوتی، یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی و ما عندی یا ذا الجلال و الاکرام»

یعنی ای نادیده ‏گیر لغزش ها، لغزشم را نادیده‏ گیر؛ ای اجابت کننده دعاها، دعایم را اجابت کن؛ ای شنوای صداها، صدایم را بشنو و به‏ من رحم کن و از بدی هایم و آنچه نزد من است درگذر؛ ای صاحب بزرگی و بزرگواری.